x. Jan Sygański

Ksiądz Jan Sygański (pierwotne nazwisko Cygan) urodził się 18 czerwca 1853 roku we wsi Żukowice Stare w parafii Lisia Góra koło Tarnowa. Po ukończeniu czwartej klasy gimnazjum w Tarnowie w 1871 roku wstąpił do zakonu jezuitów w Starej Wsi koło Brzozowa. Dziewięć lat później – w 1880 roku – przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Albina Dunajewskiego.

W kolegium sądeckim oo. jezuitów przebywał w latach 1882–1884, 1887–1892 i 1895–1897. Był gorliwym kapłanem i zakonnikiem, ale do historii przeszedł przede wszystkim jako dziejopis Kościoła, a w odniesieniu do Sądecczyzny jako wybitny badacz jej przeszłości. Z pięćdziesięciu dziewięciu pozycji drukowanych napisanych przez ks. Jana Sygańskiego siedem (i to ważniejszych w jego pracy badawczej) odnosi się do Nowego Sącza i Sądecczyzny. Są to: Obraz łaskami słynący Matki Boskiej Pocieszenia w Nowym Sączu (Kraków 1891); Nowy Sącz jego dzieje i pamiątki dziejowe (Nowy Sącz 1892); Historia Nowego Sącza od wstąpienia dynastii Wazów do pierwszego rozbioru (trzy tomy, Lwów 1901–1904); Arendy klasztoru starosandeckiego w XVI i XVII wieku (Lwów 1904); Analekta Sandeckie do XVI i XVII wieku (Lwów 1905); Z życia domowego szlachty Sandeckiej w epoce dynastyi Wazów (Lwów 1910); Wyroki ławicy Sandeckiej 1652–1684. Karta z dziejów dawnego sądownictwa prawa magdeburskiego w Polsce (Lwów 1918).

Jak wynika z powyższego Nowy Sącz jego dzieje i pamiątki dziejowe były drugą sądecką publikacją ks. Jana Sygańskiego wydaną na sześćsetlecie śmierci księżnej Kingi – Pani Sądeckiej oraz na takiż sam jubileusz założenia Nowego Sącza. Jak napisał profesor Henryk Barycz: „Studium nie miało zupełnie charakteru i posmaku dzieła jubileuszowego. Oszczędne w słowie, bez superlatywów, składało się z trzech organicznie powiązanych części. Część pierwsza opowiadała o początkach Sądecczyzny do końca wieku XIII stanowiąc jakby tło dla właściwej ekspozycji; druga przedstawiała założenie miasta, jego rozkwit (…) i upadek do czasu przyłączenia do Austrii; część ostatnia ukazywała historię zabytkowych budowli świeckich i kościelnych jako też działających przy nich organizacji”.

Studium ks. Jana Sygańskiego, stanowiło początkowy i od razu poważny krok na drodze do poznania historii Nowego Sącza, będąc pierwszym całościowym zarysem dziejów miasta. Wartość tego skromnego objętościowo ale niezwykle ważnego dzieła podnosi fakt, iż przy jego pisaniu Autor wykorzystał liczne rękopisy (niektóre nie zachowane do dzisiaj) znajdujące się w archiwum miejskim w Nowym Sączu, archiwum biskupim i krajowym we Lwowie, archiwum oo. augustianów w Krakowie oraz w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.

Godzi się również wspomnieć, że studium Nowy Sącz jego dzieje i pamiątki dziejowe – dobrze przyjęte przez ówczesnego burmistrza miasta Karola Slavika i radę miejską Nowego Sącza – stało się swoistym preludium do napisania przez ks. Jana Sygańskiego wspomnianej wyżej Historii Nowego Sącza… – prawdziwego opus magnum – do dziś niezastąpionego źródła wiedzy historycznej o grodzie nad Dunajcem i Kamienicą, które doprowadziło ongiś, w 1914 roku, do przyznania jego Autorowi tytułu Honorowego Obywatela Nowego Sącza.

Cztery lata po tym wyróżnieniu – 22 marca 1918 roku – ks. Jan Sygański zmarł w Krakowie. Jego pogrzeb odbył się w Niedzielę Palmową. Pochowany został w grobowcu oo. Jezuitów na Cmentarzu Rakowickim.